Leon C. Bouman (1852-1919)

Leon Bouman kwam voort uit een waar muzikantengeslacht. Zijn vader, een klarinettist, verwekte in zijn beide huwelijken acht talentvolle zoons. Dit muzikale milieu vormde het decor van de jonge Leon die dan ook al ras een uitzonderlijke begaafdheid voor de toonkunst aan de dag legde: op tienjarige leeftijd reeds bespeelde hij het orgel van de Jozefkerk ter stede. Nadat de muzikale beginselen hem achtereenvolgens door zijn vader en zijn halfbroers Hendrik Petrus en Carolus Leonardus waren bijgebracht, werd hij toevertrouwd aan de didactische kwaliteiten van de Bossche prior Nicolaas Adrianus Janssen. Leon deed vanaf 1867 met enige regelmaat van zich horen door op te treden met zijn jongere broer Anton Johannes, later een internationaal vermaard cellist. Nadat hij het viool-, klavier- en orgelspel machtig was geworden, studeerde Leon C. Bouman aansluitend enige tijd compositie te Utrecht bij de destijds fameuze Richard Hol. Bouman bleek met name een bijzonder knappe contrapunctist: hij wist met veel gevoel de regels

Als volleerd musicus kreeg de jonge Bouman op 21-jarige leeftijd in zijn geboorteplaats een betrekking aan de pas opgerichte stedelijke muziekschool. Hier was hij vanaf 1874 docent voor de strijkinstrumenten. Negen jaar later was het eveneens Bouman die tekende voor het zangonderwijs aan de meisjes. Uit deze tijd stammen een aantal gelegenheidscomposities voor pedagogische doeleinden. Muzikale hoogvliegers zijn het niet, maar daar lag dan ook niet de prioriteit. Al naar gelang de behoefte componeerde Bouman voor uiteenlopende bezettingen. Zo is er een compositie bekend voor vijftien violen, twee celli en piano. Interessanter zijn evenwel de in druk verschenen jeugdcomposities, voor zover deze nog te achterhalen zijn. Het betreft hier vooral liederen met pianobegeleiding. Daarnaast schreef hij kamermuziek en enkele kleine karakterstukken voor piano, alsook sacrale werken.

De familie Bouman ging langzaam maar zeker een vooraanstaande rol spelen in het Bossche muziekleven en het is dan ook niet helemaal overdreven te stellen dat 's-Hertogenbosch zijn leidende plaats in de Brabantse muziekcultuur met name aan hen heeft te danken. Hele jaargangen musici, dilettant en professioneel, zijn door de Boumans gevormd. Behalve dat Leon de leiding van een toenemend aantal koren voor zijn rekening nam, stichtte hij in 1882 samen met zijn broer Martinus Johannes De Pianoschool der Gebroeders Bouman. De zes jaar jongere Martin zou rond de eeuwwende zelfs enige landelijke faam genieten als componist van opera's als De Tempeliers en vooral Het meilief van Gulpen. Ook vader Bouman nam de laatste jaren van zijn leven nog deel aan de lesactiviteiten in het familiebedrijfje. De pianoschool concurreerde overigens niet met de muziekschool, omdat daar geen klavieronderricht werd gegeven. Leons expertise ten aanzien van het klavier moge blijken uit het boekje De pianoforte. Het ontstaan en de ontwikkeling van stijl en techniek. Het is in 1892 bij Nijhoff in Den Haag verschenen en is een vrije bewerking van een bekend Duitse boekje.

Toch lag zijn hart waarschijnlijk meer bij de koor-directie, getuige de hoeveelheid koren die hij onder zijn hoede had en zijn vele vocale composities, waarvan de Feestmars met Bosch Volkslied, beter bekend door het incipit 'Hoezee, hoezee den Bosschenaar', ook heden ten dage nog enige bekendheid geniet. Het bekende koor 'Oe-

Ten tijde van zijn huwelijk oefende Bouman reeds de functie uit die later mede debet aan zijn vertrek uit Brabant zou zijn. In 1877 was hij benoemd tot muziekleraar aan de Bossche Rijks Kweekschool voor Onderwijzers. Deze onderwijsinstelling zou in 1894 gedwongen worden te verhuizen naar Nijmegen, met Bouman in haar kielzog. Al bleef hij dan nog enige tijd dirigent van de liedertafel, langzaam maar zeker verlegde hij zijn aandacht naar Gelderland. Hier zou hij zijn vooraanstaande culturele rol consolideren. Tot zijn dood was hij hier een geliefd musicus en pedagoog. In zijn Nijmeegse tijd heeft hij nauwelijks meer gecomponeerd. De ongeveer zestig bekende composities zijn vrijwel alle in zijn Bossche tijd tot stand gekomen. Wel publiceerde hij nog enkele didactische werken, waarvan Vreemde woorden in de muziek (1900) hem blijvende bekendheid heeft gebracht. Het belang van Bouman ligt niet zozeer in zijn compositorische nalatenschap, als wel in de rol die hij heeft vervuld in het muziekleven van de beide provincies waar hij heeft gewoond. Niet alleen zijn zorg voor voldoende kwalitatieve Nachwuchs voor koren en orkesten, maar daarenboven zijn open oor voor vernieuwende composities als die van Diepenbrock, en -daarmee samenhangend- het bieden van een podium waar deze tot klinken konden worden gebracht, heeft de bloei van het Brabantse muziekleven een doorslaggevende impuls gegeven.